Di Truyền Ngoài Nhân Là Gì? Đặc Điểm Của Di Truyền Ngoài Nhân

Di truyền ngoài nhân là gì? Đặc điểm của di truyền ngoài nhân như thế nào?… Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng tôi mời bạn đọc theo dõi những cập nhật ngay sau đây.

Di Truyền Ngoài Nhân Là Gì?

Di truyền ngoài nhân (tiếng Anh: Extranuclear inheritance) hay di truyền tế bào chất (Cytoplasmic inheritance) là hiện tượng DNA (ADN) ở ngoài nhân được truyền đạt cho thế hệ con. Thông thường, phân tử DNA ấy nằm ở một số bào quan trong tế bào: ti thể (mtDNA) và lục lạp (cpDNA). Thông thường, sự di truyền này diễn ra theo hình thức giới cái truyền cho đời sau nên hiện tượng này còn có thể gọi là di truyền theo dòng mẹ (Maternal inheritance, cần phân biệt thuật ngữ với Hiệu ứng dòng mẹ).

Cần lưu ý rằng:

• Ở thực vật, di truyền tế bào chất là di truyền ADN trong cả ti thể và lục lạp.
• Ở động vật, di truyền tế bào chất chỉ là sự di truyền ADN trong ti thể (do chỉ có tế bào thực vật mới có lục lạp).
• Bên cạnh sinh vật nhân thực, sinh vật nhân sơ cũng có di truyền ngoài nhiễm sắc thể, cụ thể là di truyền ở plasmid (plasmid là phân tử DNA vòng, nhỏ, không mang hệ gen chính của bộ gen).

KHÔNG PHẢI mọi hiện tượng di truyền theo dòng mẹ đều là di truyền ngoài nhân.

Phân Loại Di Truyền Ngoài Nhân

Theo đó, có 3 dạng di truyền ngoài nhiễm sắc thể:

1. Thứ nhất, di truyền Lục Lạp.
2. Thứ hai, di truyền Ti Thể.
3. Thứ ba, di truyền Plasmid.

Di Truyền Lục Lạp

Di truyền lục lạp là quá trình kế thừa DNA lục lạp quy định và chỉ xuất hiện ở thực vật (do động vật không có lục lạp).

Ví dụ về di truyền lục lạp:

Năm 1909, Co-ren, nhà di truyền học thực vật người Đức đã phát hiện ra hiện tượng này đầu tiên từ thí nghiệm trên cây hoa phấn (tên khoa học là Mirabilis Jalapa). Ông nhận thấy trên cùng một cây hoa phấn có thể có ba loại nhánh với màu sắc không giống nhau, cụ thể:

– Cành và lá đều xanh lục (xanh).

– Cành và lá không màu hoặc vàng rất nhạt (trắng).

– Cành và lá có mảng trắng xen với xanh (lốm đốm).

Co-ren đã lấy hạt phấn ở từng loại hoa phát sinh từ mỗi loại nhánh này thụ phấn cho nhụy của từng loại hoa và nhận thấy rằng trong mọi phép lai, tính trạng của đời con luôn do mẹ quyết định (tức là giống với cây mẹ).

Và từ kết quả phép lai, Co-ren khẳng định chúng không tuân theo quy luật Menden, từ đó thuật ngữ “di truyền dòng mẹ” ra đời.

Di Truyền Ti Thể

Ti thể là một bào quan với màng kép và hiện diện ở tất cả sinh vật nhân thực. Ti thể có nhiều gen riêng nên sự di truyền các gen này tạo ra hiện tượng di truyền ti thể (mitochondrial genetic), trong đó, DNA ti thể gọi là mtDNA (mitochondrial DNA).

Trong quá trình thụ tinh của một loài, vì ti thể trong tinh trùng không xâm nhập được vào trứng, nên hợp tử không nhận được tinh trùng của bố.

Ví dụ: Ở người, có một số loại bệnh động kinh di truyền theo kiểu này. Khi mẹ bị bệnh thì tất cả các con sinh ra đều có khả năng bị bệnh này. Trong khi đó, nếu mẹ bình thường, bố bị bệnh thì con sinh ra không mắc bệnh.

Di Truyền Plasmid

Plasmid là phân tử DNA vòng, nhỏ, không mang hệ gen chính của bộ gen. Di truyền plasmid chính là di truyền tế bào chất, giữ vai trò phụ trong hệ thống di truyền của vi khuẩn. Thêm vào đó, số lượng plasmid trong mỗi tế bào vi khuẩn không ổn định, sự truyền plasmid cho đời sau là ngẫu nhiên.

Đặc Điểm Của Di Truyền Ngoài Nhân

Bao gồm:

Đặc Điểm Di Truyền Của Gen Ngoài Nhân

– Tế bào chất có vai trò quan trọng nhất định trong sự di truyền các tính trạng từ thế hệ trước cho thế hệ sau.

– Các tính trạng di truyền không tuân theo quy luật di truyền của nhiễm sắc thể vì tế bào chất không được phân phối đồng đều tuyệt đối cho các tế bào con như đối với nhiễm sắc thể.

– Tuy kết quả của phép lai thuận và nghịch khác nhau nhưng kiểu hình của F1 có điểm chung là giống với kiểu hình của cơ thể mẹ.

– Đời con luôn có kiểu hình giống mẹ.

Do đó, việc dùng phép lai thuận nghịch có thể xác định được tính trạng nào đó do gen trong nhân hay gen ngoài nhân quy định.

Đặc Điểm Gen Nằm Trong Tế Bào Chất  

– Bản chất là ADN kép dạng vòng.

– Số lượng gen trong nhân nhiều hơn số lượng gen trong tế bào chất.

– Có thể di truyền được.

– Có khả năng bị đột biến.

Xem thêm: Đột biến gen xảy ra vào thời điểm nào?

Quy Luật Di Truyền Ngoài Nhân

Di truyền ngoài nhân do các gen trong tế bào quan trọng như ti thể (động vật, thực vật) và lục lạp (thực vật) và plasmid ở sinh vật nhân sơ có các đặc điểm sau:

• Thứ nhất, kết quả lai thuận nghịch khác nhau, trong đó con lai thường được di truyền theo dòng mẹ, tức là mang tính trạng của mẹ.
• Thứ hai, các tính trạng di truyền không tuân theo các quy luật di truyền nhiễm sắc thể vì tế bào chất không được phân phối không được phân phối đồng đều tuyệt đối cho các tế bào con như đối với nhiễm sắc thể. Các thành phần và số lượng ti thể, lục lạp không được phân chia đồng đều hoàn toàn mà diễn ra một cách ngẫu nhiên.

Trên đây là những thông tin liên quan đến di truyền ngoài nhân mà bạn đọc nên tham khảo. Nếu có nhu cầu làm xét nghiệm ADN ở Hà Nội hoặc xét nghiệm NIPT ở Hà Nội, bạn đừng quên liên hệ ngay với VIETGEN để được hỗ trợ nhanh nhất nhé!

Thông tin liên hệ:

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG GEN CÔNG NGHỆ CAO – VIETGEN

• Trụ sở chính: Số 3, ngõ 1, Lê Văn Thiêm, Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà Nội

• Hệ thống văn phòng đại diện:

• Hotline: 083-527-5588 | 096-6593-797
• Email: vietgen2021@gmail.com
• Website: www.vietgen.vn
• Fanpage: https://www.facebook.com/XetnghiemVIETGEN